داکت اسپلیت به یکی از محبوبترین و کارآمدترین سیستمهای تهویه مطبوع در بازارهای داخلی تبدیل شده است. این سیستم بهویژه به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، مانند قابلیت ادغام کویل آبگرم، توانسته است جایگاه ویژهای در میان کاربران خانگی پیدا کند. در سالهای اخیر، با توجه به نیاز روزافزون به سیستمهای تهویه هوای با مصرف انرژی بهینه و کارایی بالا، داکت اسپلیتها به انتخابی ایدهآل برای منازل و دفاتر تبدیل شدهاند.
این سیستمها در انواع مختلف و با ویژگیهای متنوعی وارد بازار میشوند که میتواند بسته به نیاز و شرایط مختلف، گزینههای گوناگونی برای مصرفکنندگان ارائه دهد. بهعنوان مثال، برخی مدلها قابلیت اتصال به سیستمهای گرمایشی مانند کویل آبگرم را دارند، که باعث افزایش کارایی و کاهش هزینههای انرژی میشود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع داکت اسپلیتها، ویژگیهای مختلف آنها و چگونگی انتخاب بهترین گزینه برای نیازهای تهویه مطبوع شما بپردازیم. اگر به دنبال راهکاری مناسب برای تهویه هوای خانه یا محل کار خود هستید، این مقاله میتواند به شما کمک کند تا انتخابی هوشمندانه و بهینه داشته باشید.
داکت اسپلیت چیست :
قبل از این بخواهیم انواع داکت اسپلیت را مورد بررسی قرار دهیم توضیحی مختصری از این تجهیز را بین میکنیم .داکت اسپلیت از دو واژه داکت و اسپلیت تشکیل شده است که واژه داکت Duct در زبان انگلیسی به کانال و اختصارا در اینجا به معنای کانای تهویه مطبوع و کلمه اسپلیت به معنای دو تکه می باشد که نشان دهنده این است که این تجهیز از دو قسمت تشکیل شده است. تفاوت عمده با اسپلیت های دیواری wall mounted split یا به اصلاح بازاری کولر های گازی در یونیت داخلی می باشد که در داکت اسپلیت ها یونیت داخلی indoor unit به صورت کانالی و منصوب در سقف کاذب می باشد.
ویژگی های منحصر به فرد داکت اسپلیت :
- قابلیت سرمایش و گرمایش چند زون همزمان با کمک کانال کشی : این ویژگی به شما این امکان می دهد که با یک دستگاه چند فضای مجزا که میتواند اتاق های یک منزل مسکونی و یا واحد اداری را باشد و تنها به کمک یک یونیت خارجی و با استفاده از کانال کشی داخل تامین سرمایش و گرمایش نماییم .
- قابلیت اتصال کویل گرمایشی : این خصوصیت در کشور ما بسیار حایز اهمیت می باشد. درحقیقت با توجه به اینکه هزینه انرژی گاز در ایران بسیار ارزانتر از انرژی برق است و همچنین در دسترس بودن آن در بیشتر پروژه های ساختمانی، امکان اضافه شده یک کویل آبگرم و تغذیه از سیستم موتورخانه مرکزی و یا پکیج های دیواری را ممکن می کند. البته ناگفته نماند که گرمایش با کمک بویلر ها بسیار کارآمد تر از سیستم پمپ حرارتی heatpump به علت عدم نیاز به دفراست مخصوصا در دماهای منفی می باشد.
- مخفی بودن در سقف کاذب : دستگاه داکت اسپلیت با کلیه متعلقات داخل سقف کاذب مخفی می باشد و از لحاظ ظاهری شما فقط دریچه ها رو مشاهده می کنید. این موضوع به هارمونی و معماری داخلی فضاها بسیار کمک می کند.
بیشتر بخوانید: VRF هوشمند، مصرف بهینه انرژی
البته این سیستم ویژگی های دیگر نظیر تصفیه هوا توسط فیلتر های تعبیه شده ، کنترل دما و هوشمند سازی جهت افزایش آسایش و مواردی از این دست نیز دارد که با توجه به اینکه این ویژگی ها در بین انواع سیستم های اسپلیت مشترک می باشد به توضیح تکمیلی آنها نمی پردازیم.
انواع داکت اسپلیت :
داکت اسپلیتها از نظر ساختار، قطعات اصلی و متعلقات کاربردی، تنوع زیادی دارند. در این بخش، به بررسی انواع مختلف داکت اسپلیتها از جنبههای مختلف خواهیم پرداخت تا شما بتوانید با آگاهی کامل، انتخاب مناسبی داشته باشید.
داکت اسپلیت اینورتر و یا غیر اینورتر :
این یکی از پر چالش ترین انتخاب های مشتریان این سیستم ها می باشد و سوالات و ابهامات زیادی در این زمینه وجود دارد. واژه اینورتر به معنای تبدیل کننده می باشد و دلیل نامگذاری برای تبدیل برق شهری جریان متناوب 220 ولت تک فاز یا 380 ولت 3 فاز یا به اصطلاح مهندسی برق AC به برق جریان مستقیم DC می باشد که علت این کار امکان تغییر فرکانس و در ادامه امکان تغییر دور می باشد . تغییر دور امکان کاهش ظرفیت سیستم و در نهایت کاهش مصرف انرژی را به دنبال خواهد داشت . از توضیحات مطرحه کاملا واضح است که دستگاه های اینورتر دستگاه های کم مصرف تر از سیستم های غیر اینورتر و یا ON/OFF می باشند .
مقایسه عملکرد سیستم اینورتر و غیر اینورتر :
اگر بخواهیم خیلی ساده توضیح بدهیم از اینجا باید شروع کنیم که تمامی دستگاه های داکت اسپلیت مجهز به کنترلر و یا ترموستات تنظیم دمای محیط می باشند. در دستگاه های غیر اینورتر همانطور که میشود حدس زد عملکرد بسیار ساده است فرض کنید دمای کنترلر در فصل تابستان بروی عدد 23 درجه سانتیگراد تنظیم گردید است. سنسور دمایی در زمان سنس دما در این درجه فرمان قطع کارکرد کمپرسور را صادر میکند و تا زمانی که دمای محیط در دمای بالاتر برای مثال 24 ، 25 ، 26 درجه سانتیگراد ( بر اساس تنظیمات دیفرانسیل دمایی ترموستات ) نرسد. فرمان استارت کمپرسور را صادر نخواهد کرد. بدیهی می باشد که هر بار قطع و وصل شدن کمپرسور باعث نیاز به آمپر استارت آن می باشد و همانطور که میدانید آمپر استارت در حدود 5 تا 6 برابر آمپر جریان عادی کارکرد می باشد . و از طرفی این قطع و وصل شدن به شبکه برق داخلی و همچنین تجهیزات دیگر شک وارد می کند و باعث استهلاک آن ها می شود.
عملکرد دستگاه اینورتر به این صورت است که زمانی که دمای اتاق به دمای تنظیمشده نزدیک میشود، کمپرسور سرعت موتور خود را کاهش میدهد، که این امر باعث کاهش ظرفیت دستگاه میشود. در حقیقت، دستگاههای اینورتر تقریباً هیچگاه بهطور کامل خاموش نمیشوند و تنها زمانی که شما آنها را خاموش کنید، فعالیت خود را متوقف میکنند. این ویژگی به حفظ دمای ثابت و مصرف انرژی کمتر کمک میکند.
در سیستم های داکت اسپلیت اینورتر ها انواع مختلف یا اصلاحات بازاری مختلفی دارند که در ادامه به شرح آنها می پردازیم :
کیت اینورتر : این کیت ها اینورتر نیستند و فقط به این اسم مشهور شده اند. در حقیقت این تصور که این کیت ها دستگاه غیر اینورتر شما را به اینورتر تبدیل می کنند کاملا اشتباه است . درحقیقت این تجهیزات نهایتا کار اصلاح کسینوس فی را برای دستگاه های 3 فاز و یا ولتاژ ورودی را انجام می دهند که باعث میشود دستگاه ناترازی برق ورودی را تا حدی جبران نماید.
اینورتر پلکانی : این تجهیزات در گذشته محبوبیت زیادی داشتند، بهویژه در برخی برندها. این دستگاهها برخلاف سیستمهای اینورتر، تنها از موتورهای چند قطبی استفاده میکردند. بهعنوان مثال، کولرهای آبی که دارای دو حالت دور تند و کند هستند، مشابه این تجهیزات عمل میکنند. تفاوت اصلی این است که این دستگاهها بهصورت هوشمند، بسته به نیاز مصرفکننده، دور موتور را بین تند و کند تنظیم میکنند.
فول اینورتر یا فول دی سی : این نامگذاری به این دلیل است که فنهای یونیت داخلی و خارجی از نوع دیسی بوده و در واقع دارای برد اینورتر هستند. بهطور طبیعی، این دستگاهها با هماهنگی فن داخلی، خارجی و کمپرسور، در صورت نیاز، سرعت خود را تنظیم میکنند. این فرآیند باعث افزایش آسایش کاربر و کاهش مصرف انرژی میشود.
دوال اینورتر : این اصطلاح بیشتر جنبه فروش و بازاری دارد و در حقیقت نشانگر همان فول اینورتر بودن دستگاه است .
مزایا و معایب داکت اسپلیت اینورتر :
با توجه به توضیحات ارائهشده، میتوان نتیجه گرفت که تکنولوژی اینورتر در ابتدا برای کنترل و کاهش مصرف انرژی طراحی شده است، و بزرگترین مزیت این سیستمها، کاهش هزینههای انرژی برای خانوارها میباشد.
دومین مزیت سیستمهای اینورتر، تطابق توان مورد نیاز دستگاه با آسایش فردی مصرفکنندگان است. این ویژگی به شما این امکان را میدهد که همواره در دمای مطلوب و بدون هیچگونه تنش قرار بگیرید.
سومین مزیت مهم این سیستمها، به ویژگیهای ساختاری آنها مربوط میشود. داکت اسپلیتهای اینورتر بهدلیل استفاده از تجهیزات با کیفیت بالاتر و گرانقیمتتر در فرایند ساخت، معمولاً از کیفیت ساخت بالاتری برخوردار هستند. این ویژگی در تمامی برندهای معتبر صدق میکند.
بیشتر بخوانید: یونیت هیتر
از معایب بزرگ این تجهیزات ، موضوع خدمات پس از فروش آنها می باشد. فناوری پیچیده ، تجهیزات پیچیده نیاز دارد و تجهیزات پیچیده ، تخصص مطلبه و این موضوع خدمات پس از فروش را سخت تر میکند . از ایراد های بزرگی که به این دستگاه ها گرفته می شود خرابی های زیاد در برد های متعدد الکترونیکی آنها است که البته منشا بیشتر این خرابی در کیفیت برق ورودی می باشد . همین موضوع باعث شده خیلی از مصرف کنندگان از استفاده و بهره برداری از این تجهیزات پرهیز کنند. البته بدیهی است که دستگاه داکت اسپلیت اینورت نسبت به دستگاه غیر اینوتر در برند مشابه 20 تا 30 درصد گران تر نیز باشد .
داکت اسپلیت T1 و یا T3 :
دستگا های تهویه مطبوع و به ویژه دستگاه های تهویه مطبوع خانگی بر اساس استاندارد شرایط کارکرد آب و هوایی به 3 دسته تقسیم بندی می گردند که به شرح ذیل می باشد :
T1 : شامل دستگاهایی برای کارکرد در شرایط آب و هوایی معتدل .
این دستگاه ها در مناقطی با رنج دمایی محیط ( دمای خشک ) 40 تا 45درجه سانتیگراد بنا به توصیه سازنده ها مورد استفاده و قابل بهر برداری می باشند.
T2: دستگاه های با قابلیت کارکرد در مناطق سردسیر :
این دستگاه ها در مناقطی با رنج دمایی محیط ( دمای خشک ) تا 35درجه سانتیگراد بنا به توصیه سازنده ها مورد استفاده و قابل بهر برداری می باشند.
تروپیکال ، حاره ای و یا T3 : دستگاه های ب قابلیت کارکرد مناطق بسیار گرمسیر :
این دستگاه ها در مناقطی با رنج دمایی محیط ( دمای خشک ) 52 تا 56درجه سانتیگراد بنا به توصیه سازنده ها مورد استفاده و قابل بهر برداری می باشند.
دستگا های T2 در ایران مرسوم نمی باشند . در بیشتر نقاط ایران دستگا های T1 به ویژه در قسمت شمالی کشور و در قسمت جنوبی از نوع T3 مورد استفاده قرار میگیرد .
عمده تفاوت دستگاه های معمولی و تروپیکال در نوع کمپرسور و سایز کندانسور و ودر حقیقت در یونیت خارجی آنها می باشد . عدم انتخاب نوع مناسب داکت اسپلیت بر اساس شرایط آب و هوایی می تواند مشکلات عدیده را به وجو آورد . به عنوان مثال در شهری مانند اهواز دستگاه غیر تروپیکال تقریبا در بیشتر روزها و ساعات روز بلا استفاده می باشد حتی دستگاه تروپیکال هم باید با سایبان و موانع آفتاب مستقیم مورد استفاده قرار گیرد .
در مقابل دستگاه های حاره ای میتوانند برای مناطق مختلف دیگر مورد استفاده قرار گیرند و با توجه افزایش میانگیم دمایی در طی سال های اخیر، خیلی از کارشناسان برای تهران هم دستگاه حاره ای را برای بعضی از روز ها و ساعات روز توصیه می کنند.
بیشتر بخوانید: کوره هوای گرم چیست
بلوور فن فلزی و یا ABS
موضوع مورد بحث دیگر در انتخاب داکت اسپلیت نوع بلوور فن یونیت داخلی می باشد. در دستگا های جدید اینورتر معمولا از بلوور فن پلاستیکی یا ای بی اس مورد استفاده قرار میگیرد . این نوع بلوور فن ها همانطور که سطح صدای بسیار پایینی دارند متعاقبا پرتاب باد ضعیفی میز دارند که البته برخی از سازنده های با متغییر کردن دور فن و امکان تنظیم افت فشار استاتیکی خارجی این مشکل را مرتفع نموده اند . مشکل دیگر این بلوور فن در زمان اضافه شده کویل آب گرم به روی دستگاه است . در گذشته نصب کویل در قسمت مکش دستگاه مرسوم بود که این عمل باعث دفرمه شدن بلوور فن های پلاستیکی و خارج شدن از بالانس آن ها می شود. البته این مشکل با نصب کویل در جلوی دستگاه و قسمت دهش حل می شود.
بلوور فن های فلزی از مقاومت بالایی برخوردار هستند ولی طبیعتا صدای بیشتری نیز تولید میکنند در طراحی های که طول کانالکشی نسبتا زیاد می باشد و یا از کانال های فلکسی بل مورد استفاده قرار گرفته این دستگاه ها عملکرد بهتری دارند.
داکت اسپلیت از نوع کمپرسور مورد استفاده
داکت اسپلیت ها از 3 نوع کمپرسور بهره می برند :
- کمپرسور های پیستونی : تقریبا دیگر منسوخ شده اند و فقط در برخی از دستگا های تروپیکال و یا حاره ای مورد استفاده قرار می گیرند.
- کمپرسور روتاری : رایج ترین نوع کمپرسور مورد استفاده در سیستم های داکت اسپلیت می باشند که در دو نوع کمپرسور روتاری معمولی و یا روتاری دوقلو می باشند . نوع دوقلو مصرف و لرزش کمتر ، قدرت بیشتر دارد م از تکنولوژی جدیدتری بهره می برد.
- کمپرسور اسکرال : این کمپرسور معمولا در ظرفیت های 36000 و بیشتر و در دستگاه های با مبرد R22 مورد استفاده قرار می گیرد. از ویژگی های آن قدرت بیشتر که امکان افزایش طول لوله کشی را میدهد و البته هزینه گران تر می باشد .
داکت اسپلیت از نظر نوع مبرد :
دستگا های داکت اسپلیت از نظر نوع گاز در حال حاضر به 3 دسته تقسیم می شوند :
- مبرد R22: تقریبا می توان گفت که فقط تعدادی معدودی از برند های تولید داخل از این مبرد استفاده می کنند و استفاده از این گاز در اروپا و آسیای شرقی بخاطر صدمه به لایه ازون منع قانونی دارد .
- مبرد R410a: شایع ترین گاز در دستگاه های موجود می باشد که بخاطر ویژگی های منحصر به فرد خود به ویژه فشار بالای کارکرد آن طی سال های اخیر مورد استقبال قرار گرفته است .
- مبرد R32: جدیدترین نوع مبرد که البته از همه مبرد های مورد استفاده تا به امروز کیفیت و راندمان بالاتر و آسیب زنندگی کمتر به محسط زیست دارد ولی زمان لازم دارد تا بین تولید کننده ها و مصرف کننده ها مورد استقبال قرار گیرد .
ویژگی های بخصوص و تجهیزات جانبی :
دستگاه های داکت اسپلیت در انواع مختلف دارای آپشن ها و تجهیزات جانبی مختلفی می باشند که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم :
- پوشش ضد خوردگی: آپشن بسیار کارآمد و مهم می باشد این پوشش ها در انواع بلوفین bluefin، گلدفین gold fin و … می باشند و برای مناطق درگیر مواد شیمیایی و مناطق ساحلی ضروری می باشد .
- فیلتر: فیلتر جز جدایی ناپذیر این دستگاه ها می باشد که وجود آن باعث افزایش طول عمر دستگاه از جلوگیری ورود گرد وغبار به دستگاه و سهولت در خدمات پس از فروش می باشد همچنین باعث افزایش کیفیت هوای داخل و محیط زندگی است .
- ترموستات هوشمند: امروزه با پیشرفت روز افزون تکنولوژی وجود کنترلر هوشمند یکی از آپشن های مهم سیستم های تهویه مطبوع به حساب می آید.
- پمپ درین: یکی دیگر از آپشن هایی که بعضی از برند ها برای دستگاه داکت اسپلیت خود در نظر میگیرند پمپ درین می باشد. که البته در بسیاری از پروژه ها کارآمد نمی باشد و آپشن ضروری تلقی نمی گردد در هر صورت وجود آن اگر به خرابی این تجهیز دچار نگردیم خالی از لطف نخواهد بود.
- خنک کننده برد با مبرد: این ویژگی مخصوص دستگاه های داکت اسپلیت اینورتر می باشد و در دماهای بالا بسیار کارآمد است و کیفیت عملکرد و طول عمر تجهیزات را تحت تاثیر قرار می دهد .
بیشتر بخوانید: تهویه مطبوع، سیستم تهویه مطبوع وی آر اف : کاهش هزینههای سرمایش و گرمایش
کلام پایانی
در نهایت، انتخاب داکت اسپلیت مناسب برای تهویه مطبوع منزل یا محل کار شما نیازمند بررسی دقیق نیازها و شرایط خاص فضا است. با توجه به تنوع مدلها و ظرفیتهای موجود در بازار، آگاهی از ویژگیها و مزایای هر کدام میتواند به شما کمک کند تا تصمیمی هوشمندانه و بهینه بگیرید. این مقاله تلاش کرده است تا اطلاعات پایهای لازم برای انتخاب داکت اسپلیت را در اختیار شما قرار دهد، اما برای مشاوره تخصصی و راهنمایی دقیقتر، کارشناسان ما در شرکت آسا انرژی کارنو آمادهاند تا با توجه به نیاز شما، بهترین گزینهها را پیشنهاد دهند.
ما در کنار شما هستیم تا مطمئن شوید که انتخاب شما، هم از نظر عملکرد و هم از نظر اقتصادی، بهترین گزینه برای فضای شما باشد. برای مشاوره رایگان و دریافت اطلاعات بیشتر، با ما تماس بگیرید و از تجربه و تخصص تیم ما بهرهمند شوید.